Corona en de kinderen van de rekening
Onze kinderen zitten alweer een paar weken vastgekluisterd aan hun schermen. De scholen zijn dicht, stageplaatsen staan op de tocht en de opstap naar een startersfunctie is moeilijker geworden. Ook de sportavond zit op slot. Zo leggen we steeds meer de ontwikkeling van onze kinderen aan banden. Hoe schadelijk is dat op de lange termijn voor het talent van de toekomst?
De politici noemen het een duivels dilemma, maar de realiteit is dat het kabinet alleen kiest voor de korte termijn: het virus de kop indrukken. Andere gevolgen worden genegeerd, maatregelen komen te laat of worden op de lange baan geschoven. De miljardensteun aan bedrijven zal de jongere generatie moeten ophoesten, maar dan zullen we ze wel fatsoenlijk moeten opleiden.
Nu wil ik niet suggereren dat het nemen van drastische maatregelen om het virus te beteugelen geen goede keuze is, maar het gaat voorbij aan de complexiteit van dit sociaal dilemma, dat ook vraagt om stevige maatregelen voor de lange termijn. Wat de besluitvorming complex maakt is de afweging tussen het korte termijn effect en lange termijn impact. Het sparen van levens staat op gespannen voet met de kwaliteit van het onderwijs, talentontwikkeling en het verdienvermogen van onze kenniseconomie later. Het kabinetsbeleid heeft een leven lang leren hoog in het vaandel en stuurt al jaren op het adaptief vermogen van mensen: het vermogen om zich aan te passen aan de snel veranderende wereld om hen heen. Juist dit vermogen ontbreekt dit moment als het gaat om een adaptief plan en visie voor het onderwijs.
Het onderwijs dreigt dus het kind van de rekening te worden van deze crisis. Als de zogenaamd eerste intelligente afgrendeling haar eerste verjaardag viert zullen de middelbare scholen 6 maanden dicht geweest, heeft een hele lichting examenkandidaten geen centraal schriftelijk hoeven doen, en zijn leerlingen zonder een cito-eindscore naar de brugklas doorgestroomd. Beroepsopleidingen hebben momenteel de grootste moeite om voor duizenden studenten een stageplaats te vinden. Studenten in het hoger en wetenschappelijk onderwijs lopen studieachterstand op en bij de jeugdzorg en -psychiatrie kloppen steeds meer jongeren aan met problemen.
In het NRC riep columnist Marike Stellinga vorige week Arie Slob op tot een deltaplan voor het onderwijs. Wethouders van de vier grote steden roepen op tot een landelijk actieplan. Nu lijkt zo’n plan of routekaart er dan toch te gaan komen. Hoe zou dit er dan uit moeten zien? Begin met een real time dashboard om de schadelijke effecten inzichtelijk te maken: publiceer niet alleen onderwijsdata zoals citoscores, doorstroming, diploma’s en vroegtijdig schoolverlaters, maar ook informatie over leerwerkplaatsen, geestelijke gezondheid en jeugdcriminaliteit. Zo’n dashboard kan de tegenhanger zijn voor het corona dashboard. Maak nu ook een ruimhartige voorziening voor de toekomst waarmee de opgedane leerachterstand kan worden ingelopen, zodat het gehijg en gehaast van de dagdagelijkse politiek geen vat kan krijgen op de onderwijsbegroting. Zet op korte termijn een herstelplan op. Geef docenten voorrang met vaccineren. Maak gebruik van professionals die nu werkeloos op de bank zitten om bijles te geven. Investeer in de kwaliteit van docenten en didactische vaardigheden voor online lessen. Durf ook buiten de betreden paden te treden: onderzoek de mogelijkheid om leegstaande theaters en zalen in te richten voor het centraal schriftelijk eindexamen en wees creatief met het starten van onderwijs in de buitenruimte als het lente wordt. Neem jongeren straks mee de frisse buitenlucht in en laat ze de natuur herontdekken als leerschool. Natuurlijk zal niet alles even goed uitpakken, maar kom in beweging en wees creatief.
In deze zware tijd is iedereen op zoek naar lichtpuntjes. Daarvoor hoeven we niet ver te zoeken: ze zitten naast je aan de keukentafel. Laat ze niet het kind van de rekening worden.
Auteur: Maurice Jansen, geschreven op eigen titel.
